Aandoeningen aan het zenuwstelsel worden ook wel neurologische aandoeningen genoemd. Het is een verzamelnaam voor ongeveer 600 verschillende aandoeningen. Denk aan spasticiteit, de ziekte van Parkinson, verlammingen of dementie. Neurologische aandoeningen komen voor op alle leeftijden.

Neurologische aandoeningen kunnen een grote impact hebben op het dagelijks leven. Iedere aandoening heeft weer eigen, kenmerkende verschijnselen. Ongecontroleerd bewegen of moeite met bewegen kunnen bijvoorbeeld extra belasting geven aan de voeten. Ook kan de redenatie of bewustzijn van lichamelijke verzorging dermate afnemen dat goede verzorging van de eigen voeten moeilijk of onmogelijk is. Voeten van mensen met neurologische aandoeningen vragen daarom vaak om extra zorg. Er is daarbij een verhoogd risico op complicaties en worden ook wel risicovoeten (kwetsbare voeten) genoemd. Regelmatige behandeling en controle door een medisch pedicure aangesloten bij ProVoet is dan ook aan te raden.

In dit dossier wordt het belang van goede voetzorg voor mensen met neurologische aandoeningen beschreven, waarbij wordt ingezoomd op spasticiteit, de ziekte van Parkinson en dementie.

Spasticiteit

Verschillende neurologische aandoeningen kunnen spasticiteit doen ontstaan. Bijvoorbeeld door een beroerte, multiple sclerose of een dwarslaesie. Maar het kan ook tijdens de zwangerschap of door zuurstoftekort bij de geboorte ontstaan.

Bij spasticiteit is er sprake van een toenemende spierspanning in één of meerdere spieren. Dit zorgt voor gespannen, stijve spieren of spierspasmes die de motoriek verstoren. Er is op dat moment geen controle over de spier(en). Het bemoeilijkt bewegen, evenwicht houden, spraak en zorgt voor pijn- en vermoeidheidsklachten. Spasticiteit kan voorkomen aan de onderste ledematen.

Spasticiteit en voetzorg

Heeft u spasmen, dan valt de zorg voor uw voeten onder de zogeheten risicovoeten. Er is een verhoogde kans op complicaties aan de huid en nagels van uw voeten. Spasticiteit kan voorkomen bij halfzijdige of tweezijdige verlamming. Dit noemt men een spastische verlamming. Bij een spastische verlamming zijn de spieren continu samengetrokken. Hierdoor kunt u voetafwijkingen als een klap- of spitsvoet ontwikkelen. Een klapvoet is het gevolg van een verlamming die de voet en tenen heffen. Hierdoor wikkelt bij het lopen de voet niet goed af of valt naar beneden. Een spitsvoet wordt veroorzaakt doordat het enkelgewricht naar buiten kantelt en men op de buitenkant van de voet gaat lopen. Door langdurig verkeerde belasting kan de voet een spitsige vorm aannemen en op den duur een spitsvoet worden. Een spitsvoet is een voet die naar beneden wijst en heeft altijd de stand alsof u op uw tenen loopt. Een spitsvoet kan gelukkig vaak voorkomen worden door goede behandeling, oefeningen en advies. Er komt bij spasticiteit ook beenlengte verschil voor, wat voor overbelasting van uw voet(en) kan zorgen.

Bij een afwijkende voetstand heeft u een verhoogd risico op eeltvorming, ingroeiende of ingegroeide nagels, likdoorns of wondjes. Ook kunt u last krijgen van hamer- of klauwtenen. Door gevoelsvermindering kunnen deze voetklachten onopgemerkt blijven. Ook kan het verzorgen van uw voeten moeilijk of niet mogelijk zijn. Het is daarom verstandig om uw voeten regelmatig te laten behandelen door een medisch pedicure. Medisch pedicures zijn specifiek opgeleid om risicovoeten te behandelen en kunnen u ook doorverwijzen naar de volgende discipline indien dit nodig is.

Met een neurologische aandoening als spasticiteit, kunt u onverwacht en ongecontroleerd reageren op prikkels. Het is mogelijk dat u de voet of het been terugtrekt tijdens behandeling. Een dergelijke onverwachte beweging vergroot kans op verwonding. Een ervaren medisch pedicure is getraind in het bieden van een zo veilig mogelijke behandeling.

Ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson is een hersenaandoening waarbij de aansturing van spierbewegingen wordt aangetast. Het is een ziekte die na verloop van tijd verergert en ongeneesbaar is. Bij de ziekte van Parkinson ontstaat in de hersenen een tekort aan de neurotransmitter dopamine (dit is de stof die zorgt voor het doorsluizen van informatie tussen zenuwen). Cellen die dopamine produceren, sterven langzaam af. Door het dopaminetekort wordt aansturing van spierbewegingen aangetast. Er kunnen trillingen optreden of men gaat trager bewegen.

Kenmerkend voor de ziekte van Parkinson zijn schuifelende pasjes en in sommige gevallen blokkades (bevriezing) tijdens het lopen. Er is ook sprake van verminderde romprotatie en balans, wat een grotere valneiging ten gevolge heeft. Een ander veelvoorkomend symptoom is de sterk verminderde doorbloeding in de onderbenen en voeten. Dit kan voor ijskoude en zeer stijve voeten zorgen.

Ziekte van Parkinson en voetzorg

Ook uw voeten lijden onder de ziekte van Parkinson. De ziekte heeft negatieve gevolgen op hoe u staat, loopt en op uw voeten zelf. Door een verminderde voetafwikkeling, worden uw voet(en) op onlogische plaatsen overbelast.

Er zijn twee typische voetproblemen te constateren onder parkinsonpatiënten. Deze worden veroorzaakt door de stijfheid van de spieren. Doordat de voeten niet goed kunnen bewegen en afwikkelen, stoten ze gemakkelijk tegen de voorkant van de schoen. Stootnagels, beschadigde nagels en ingroeiende nagels zijn het gevolg.

Een medisch pedicure aangesloten bij ProVoet is opgeleid om u op een zo prettig mogelijke wijze te behandelen. Zij is bekend met eventuele ongemakken, vermoeidheid of symptonen van uw aandoening die voetzorg kunnen bemoeilijken.

Dementie

Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes. De meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer. Bij dementie gaan zenuwcellen in de hersenen kapot of werken de verbindingen tussen cellen minder goed. Hierdoor functioneren de hersenen steeds minder goed. Soms verloopt deze achteruitgang heel snel, maar iemand met dementie kan ook nog jarenlang een redelijk gewoon leven leiden.

In de beginfase van de ziekte vallen vaak het ontstaan van geheugenproblemen op. Later vormen er problemen met denken en taal. Ook kan er verandering in karakter en gedrag voorkomen. Naarmate de ziekte erger wordt, verliest iemand met dementie steeds meer de regie over zijn eigen leven. Hij wordt meer en meer afhankelijk van de hulp van anderen. Dagelijkse handelingen worden steeds moeilijker.

Een op de vijf mensen krijgt dementie. Vrouwen hebben een hogere kans, namelijk een op de drie. Hoe ouder, hoe groter de kans op dementie. Maar ook op jongere leeftijd kan dementie voorkomen.

Dementie en voetzorg

Mensen met dementie zijn vaak voortdurend aan het lopen. Ze voelen een sterke behoefte om alsmaar 'onderweg' te zijn. Dit veroorzaakt pijn aan de voeten. Vaak maken personen met dementie repeterende bewegingen, bijvoorbeeld het continu schuiven met hun voet(en). Pijn of voetproblemen die ontstaan, worden vervolgens niet bewust gevoeld of genegeerd. Een persoon met dementie geeft niet of nauwelijks aan dat er 'problemen' zijn. Dementie komt daarbij over het algemeen op latere leeftijd tot uiting. Voor ouder wordende voeten geldt dat bijna alle onderdelen van de voet afnemen in functionaliteit en vitaliteit. Ook wordt de huid dunner, waardoor de kans op wondjes of andere voetproblemen toeneemt. Lees ook eens ons dossier over de oudere (geriatrische) voet

Het is dan ook belangrijk dat de (zorg)omgeving van personen met dementie goede en regelmatige voetzorg door een medisch pedicure regelt. Preventief behandelen en controleren van de voeten voorkomt voetproblemen. Zo wordt de gezondheid en de comfort verbeterd. Een belangrijk onderdeel van de algehele zorg dus!

Ook voor personen met dementie die de hele dag in een rolstoel zitten of bedlegerig zijn, is regelmatige voetverzorging van groot belang. Voetproblemen kunnen zijn: oedeemvorming (vochtophoping) en circulatiestoornissen die ontstekingsreacties kunnen geven aan de voet en/of het onderbeen. Als gevolg van onbeweeglijkheid kunnen er drukplekken op de voeten ontstaan.

Personen met dementie reageren niet altijd voorspelbaar op een behandeling. Daarom heeft een korte en tactvolle behandeling de voorkeur. Benadering van een cliënt met dementie vereist geduld en inzicht van de medisch pedicure. Een rustgevende uitstraling en uitleg van de handelingen werken afleidend en voorkomen angstreacties. Geduld is belangrijk. Bij sprake van angst of onrust, maken dingen als een hand vasthouden en/of samen (zachtjes) zingen een wereld van verschil. Een medisch pedicure aangesloten bij ProVoet weet dit en speelt professioneel in op de behoeften van de cliënt.